Hoera! – de recessie komt er aan

De coronacrisis is niet alleen een immens gezondsheidsdrama voor duizenden mensen, maar ook de economische gevolgen worden steeds duidelijker. Om te voorkomen dat honderdduizenden mensen hun baan verliezen, gaat Het Agentschap van de Generale Thesaurie wekelijks schatkistpapier veilen om 65 miljard euro op te halen. Hierdoor stijgt onze nationale staatsschuld tot bijna het plafond (60% van het bbp) dat binnen de EU is afgesproken. Als de crisis langer aanhoudt dan 3 maanden en er nieuwe noodmaatregelen nodig zijn, schieten we ruim door het plafond heen. Hiermee zijn de afgelopen jaren de door Rutte en zijn kabinetten zo knap opgebouwde begrotingsreserves binnen een paar weken verdampt.

Mondiale recessie onafwendbaar en tegelijk een zegen voor de mensheid?

In januari voorspelde het Centraal Planbureau (CPB) nog dat de Nederlandse economie in 2020 met 1,4 procent zou stijgen. Deze voorspelling ligt nu in de prullenbak. De Rabobank waagde zich vrijdag jl. aan nieuwe voorspeling: 0,2 procent krimp. Volgens de Frankfurter Allgemeine vreest President Christine Lagarde van de Europese Centrale Bank (ECB) dat de economie in de eurolanden dit jaar zelfs met vijf procent kan krimpen. Goldman Sachs berekende dinsdag jl. dat de Chinese economie het eerste kwartaal met 9% is gekrompen, terwijl de zakenbank eerder nog uitging van een groei van 2,5% (cijfers t.o.v. 1e kwartaal 2019).

Alleen in radicale afhankelijkheid kunnen we problemen en crises oplossen die natie en een volk overstijgen…

De saamhorigheid in Europa is sterk en de Europese Commissie heeft al laten weten dat de eurolanden de Europese begrotingsnormen voorlopig flink mogen oprekken, vooral om de economie overeind te houden. Dat is keihard nodig om de ‘Noodmaatregel Overbrugging voor Werkbehoud’ (NOW) te kunnen financieren en om de belastingtegenvallers te kunnen opvangen. Bedrijven maken minder omzet en winst, dus ontvangt de overheid minder BTW en Vennootschapsbelasting. Een kritische reflectie is hier ook op zijn plaats naar het recente verleden, toen dezelfde regering de dividendbelasting voor een paar grote bedrijven wilde afschaffen.

We missen nu heel hard de vijf tot tien miljard euro die Shell, Unilever, Akzo Nobel en Philips jaarlijks aan belasting ontwijken…

Of verder terug, toen de politiek een geschenk richting Shell, Unilever, Akzo en Philips stuurde waardoor ze buitenlandse verliezen in Nederland (nog steeds) mogen compenseren. Gaat om vijf tot tien miljard per jaar (voor alleen deze vier bedrijven) en geld dat de overheid nu moet lenen. Krankzinnig en niemand die we hier over horen. Maar een noodwetje is toch zo door de tweede kamer gemaakt en door de eerste kamer ‘gejast’, zodat we deze immorele weeffout per direct kunnen herstellen en nog meer schade aan de samenleving kunnen voorkomen. In het bijzonder onder de huidige omstandigheden en in het algemeen belang naar de toekomst. Verder is te hopen dat populisten als Wilders, Baudet, Haider en Le Pen, inclusief hun intellectueel luie achterban, inzien, dat we Europa keihard nodig hebben om de huidige en aanstaande crises het hoofd te kunnen bieden. Alleen in radicale afhankelijkheid kunnen we problemen en crises oplossen die de natie en een volk overstijgen.

Echt nieuw is het allemaal niet, of wel?

Epidemieën zijn niet van alle tijden, maar hebben de mensheid wel eerder en meermaals geteisterd. Lang geleden, toen er nog niet gevlogen werd en er ook geen cruiseschepen waren, verspreidde de ‘Zwarte Dood’ zich in minder dan tien jaar van Oost Azie tot West Europa. Het kostte vijfenzeventig tot tweehonderd miljoen mensen het leven. Meer dan een kwart van de bevolking in Eurasia. In Engeland stierven vier van de tien mensen en in Florence zelfs de helft. In 1520 gebeurde hetzelfde toen Francisco de Eguía in Mexico landde. In 1918 werd de wereld overvallen door een griep die zich in drie maanden manifesteerde in alle uithoeken van de wereld en een kwart van de wereldbevolking infecteerde. Er stierven meer mensen door deze griep dan tijdens de Eerste Wereldoorlog als gevolg van bruut oorlogsgeweld.

Volgens Yuval Harari vinden veel mensen dat de Coronavirus en de epidemie de schuld is van de globalisering. Zij denken volgens Harari dat de-globalisering de enige manier is om dergelijke pandemieën in de toekomst te voorkomen. Door muren te bouwen, hekken te plaatsen, reizen te beperken en internationale handel te verminderen. Hoewel quarantaine op korte termijn cruciaal is om de coronacrisis te stoppen, zal isolationisme op lange termijn leiden tot een veel grotere economische ineenstorting. Zonder enige werkelijke bescherming tegen welke epidemie of pandemie dan ook. De enige echte kuur en werkzaam  tegengif voor elke epidemie is geen segregatie, maar samenwerking. Iets dat ‘lijders’ als Netanyahu, Bolsenaro en consorten maar niet willen begrijpen en leren.

Wat hebben we wel geleerd- veel?

De afgelopen eeuw hebben wetenschappers en medici over de hele wereld informatie gebundeld en gedeeld. Hierdoor hebben ze samen het raadsel en mechanisme achter epidemieën ontdekt en de middelen om deze tegen te gaan ontwikkeld. De evolutietheorie legde uit waarom en hoe nieuwe ziekten uitbarsten. En hoe oude ziekten virulent worden. Genetica stelde wetenschappers in staat de eigen handleiding van de ziekteverwekkers te analyseren. Terwijl we in de middeleeuwen nooit ontdekten wat de Zwarte Dood veroorzaakte, kostte het wetenschappers nu slechts een paar weken om het nieuwe coronavirus te identificeren, het genoom te sequencen en een betrouwbare test te ontwikkelen om geïnfecteerde mensen te identificeren. Hierdoor zal een medicijn hopelijk snel beschikbaar zijn.

Dus reeds ver voor de globaliserende wereld en open grenzen kon de mensheid zich ook niet beschermen tegen epidemieën. Teruggaan naar de middeleeuwen is dus geen remedie. Mogelijk is een stap terug naar het Stenen Tijdperk wel een oplossing, maar wie wil dat?

Inmiddels weten we dat de best mogelijke bescherming komt van het delen van betrouwbare wetenschappelijke informatie en door mondiale solidariteit en menselijkheid. Als een pandemie arriveert, is het de morele verplichting van een land en haar leiders om de situatie transparant te maken en alle  informatie eerlijk te delen. Zonder angst voor een economische recessie en andere catastrofes. Andere landen moeten de informatie kunnen en durven vertrouwen en direct passende noodhulp bieden. Een boeiende vraag is nu of Europa en Trump bereid zijn om te leren van China. Om ook de internationale betrekkingen en samenwerking duurzaam, naar een hoger niveau te tillen.

We weten dat de best mogelijke bescherming tegen een epidemie komt van het delen van betrouwbare wetenschappelijke informatie en door mondiale solidariteit en menselijkheid…

We zien nu een gefragmenteerde aanpak, die per regio verschilt. En als landen elkaar niet vertrouwen of de indruk hebben dat ze geen hulp krijgen als de situatie intern escaleert, dan is de neiging logisch om halve maatregelen te nemen en dat leiders aarzelen om te doen wat echt nodig is. En dat is niet alleen een ongewenste maar ook zeer gevaarlijke ontwikkeling, met mogelijk grote gevolgen. Want moderne virussen als Corona repliceren zich niet alleen bij mensen, maar muteren ook op ons lichaam. Hierdoor worden ze besmettelijker en resistenter tegen het menselijke immuunsysteem, waardoor ze zich sneller kunnen verspreiden. Door zich aan de mens aan te passen, wordt het virus steeds sterker. Hierdoor wordt een mens een soort gokmachine, met miljarden loten en een grote kans op de ‘hoofdprijs’: een winnend ticket voor een dodelijk virus.

Als je denkt dat dit scenario fictie is dan zou je het boek van Richard Preston ‘Crisis in the Red Zone’ moeten lezen. Het boek beschrijft de gruwelijke ebola-epidemie in 2013 en 2014 in Guinee, Sierra Leone en Liberia, die bijna 30.000 mensen het leven kostte. Door slechts een kleine mutatie van het virus in het menselijk lichaam, veranderende het van een relatief zeldzame ziekte in een woekerende epidemie.

Het gaat om leven-en-doodbelang: vertrouwen en samenwerken zijn de enig werkbare kuur tegen een virus dat zichzelf muteert en versterkt in ons eigen lichaam

En juist in deze wetenschap ligt er voor elk mens en elk land het bewustzijn, noodzaak en vooral morele verplichting om samen te werken. Om informatie en kennis te delen en elkaar te vertrouwen. Het is de enige en veruit de beste kuur tegen elke epidemie. Met name tegen virussen die zich in ons lichaam kunnen muteren en versterken. Over de hele wereld delen we een gemeenschappelijk belang, En om maar duidelijk te maken hoe belangrijk dit is moeten we het een ‘leven-en-doodbelang’ noemen. Pas dan dringt de essentie door, hopelijk ook bij mensen die een Brexit verstandig vinden. Of voor hen die dromen van een boreale staat, met gesloten grenzen en zonder multiculturele invloeden. Kortom, het leven bestaat dus ook uit het beschermen van mensen en naties tegen pandemieën en niet alleen tegen economische rampspoed, geopolitieke incidenten en high-tech reuzen als Amazon die marktaandeel en winst belangrijker vinden dan het algemeen belang en welzijn van mensen.

De strijd tegen virussen is dus geen strijd om het bewaken van onze landsgrenzen, maar een oorlog tussen onze menselijke wereld, de virussfeer en wie we werkelijk zullen zijn. De grens die de virussfeer scheidt van onze menselijke wereld zit dus in elk menselijk lichaam. De afgelopen decennia hebben we deze grens in ons lichaam ongelofelijk versterkt. Moderne wetenschap en gezondheidssystemen hebben een dikke muur gebouwd om de virussen in en buiten ons lichaam.

De strijd tegen virussen gaat niet om het bewaken van onze landsgrenzen, maar het is een oorlog tussen onze menselijke wereld, de virussfeer en wie we werkelijk willen zijn.

Maar door de afbrokkeling van onze gezondheidssystemen en de vernietiging van onze leefomgeving, biodiversiteit en andere onderdelen van de ecosystemen, vervaagt met deze grenzen ook onze weerbaarheid tegen pandemieën. Honderden miljoenen mensen over de hele wereld hebben geen toegang tot basisgezondheidszorg en dat brengt ons allemaal in gevaar. Mede om deze reden zullen er dit jaar veel meer slachtoffers in de Verenigde Staten vallen dan in China, Europa en elders in de wereld. Deze simpele waarheid zou elk land en mens moeten stimuleren om elk ander land en mens te helpen; als is het maar om je zelf te beschermen! Helaas ontgaat dit de meeste en de meest belangrijke mensen ter wereld.

De kracht van leiderschap wordt pas echt zichtbaar als het afwezig is

Natuurlijk is de coronacrisis een groot menselijk probleem en groot risico voor onze gezondheid en economie. Maar tegelijk staan we op een historisch kruispunt in onze geschiedenis. Want er is natuurlijk veel meer aan de hand dan alleen een coronacrisis en de onvermijdelijke economische recessie. Het rapport ‘Global Risk Report 2020’ van het World Ecomic Forum beschrijft de tien grootste uitdagingen en risico’s voor onze welvaart, ons welzijn en zelfs ons voortbestaan.

Op nummer één staat met stip het onvermogen van de mensen om iets aan de aanstaande – en grootste crisis aller tijden – te doen: klimaatverandering. Ook verlies aan biodiversiteit, extreem weer, onvrijwillige migratie en waterschaarste staan in de top tien.

De grootste crisis is ons onvermogen om iets aan crisis te doen. We kunnen wel veranderen, maar we willen niet veranderd worden. Door niets en niemand.

Acht van de tien benoemde risico’s zijn ecologisch van aard. Een unicum in het vijftigjarig bestaan van het Forum. En alle acht zijn problemen veroorzaakt door mensen. Door hun ongebreidelde drang naar economische groei, meer welvaart en verslaving aan olie. We hebben de planeet en de mensheid dienstbaar gemaakt aan de economie. In plaats van andersom. En we zijn gaan geloven dat dit normaal is, met dank aan de markt die ons maar graag zien ‘consumeerderen’.

Onze problemen en uitdagingen zijn zelfs in deze barre tijden veel grotere dan het Coronaviru zelf. Ondanks alle barmhartigheid en saamhorigheid die we in onze samenleving terugvinden.

Voorbeeld?!

Wie bekommert zich momenteel om de 23.000 vluchtelingen in het kamp Moria op Lesbos. Zij hebben geen huis om te schuilen tegen het virus. Volgens het NRC van 16 maart jl. klopt het coronavirus ook op elke deur in het vluchtelingenkamp en zijn haar bewoners, veelal baby’s en jonge kinderen, kansloos. Volgens ons kabinet is de vluchtelingencrisis opgelost met een donatie van miljarden aan Turkije en Griekenland.

Voor dit virus in het hoofd hebben we nog geen naam bedacht, maar het woekert al vele jaren voort. In de kerk heette dit vroeger aflaat. Het afkopen van je zonden, zodat je zondagavond stiekem weer TV kunt kijken. Toekomstige generaties zullen met opperste verbazing en ongeloof op internet de foto’s en video’s van miljoenen vluchtelingen bekijken. Net zoals wij dat nog steeds doen als we naar beelden van de kampen in Duitsland kijken. Vol walging, bij zo’n enorm gebrek aan menselijkheid en de acceptatie daarvan onder miljoenen mensen.

Wie denkt er aan de bijna 15.000 kinderen – jonger dan vijf jaar – die elke dag de hongerdood sterven? Bijna zesmiljoen per jaar! Het is echt heel moeilijk om aan andere te denken wanneer het water ons zelf aan de lippen staat. Maar wie denkt er dan aan ons, als we zelf ‘koppie onder’ dreigen te gaan?

Zeker, we maken grote stappen. Maar laten we elkaar vooral scherp houden en blijven uitdagen bij het duiden van de werkelijkheid, die ook buiten onszelf ligt. Want er is veel, maar nog steeds onvoldoende vertrouwen tussen mensen onderling. Tussen burgers en overheden. Tussen landen en continenten. De afgelopen jaren hebben politici, media, bedrijven, lobbyisten op onverantwoorde wijze het vertrouwen in de wetenschap, de overheid en de internationale samenwerking uitgehold. Als gevolg hiervan worden we nu geconfronteerd met een wereldwijze crisis. Een alles overstijgend virus. Zonder wereldleiders die een mondiale reactie kunnen inspireren, organiseren en financieren. Wat zeg nu zelf en eerlijk: hoeveel mensen blijven nu achter? Niet alleen in Nederland, maar ook ver daarbuiten. En zoals eerder gesteld vormen de zwakkeren en dus ook zij die achterblijven het grootste (gezondheids)risico voor de mensheid en haar voortbestaan.

Na “America First” is de VS haar voorbeeldfunctie kwijtgeraakt

De Verenigde Staten waren in 2014 een toonbeeld van bewust leiderschap en menselijkheid toen de ebola-epedimie uitbrak. Een vergelijkbare rol – met duidelijke parallellen naar de Marshall-hulp pal na de Tweede Wereldoorlog – vervulde George W. Bush als wereldleider tijdens de financiële crisis in 2008. Hij zorgde ervoor dat voldoende landen zich schaarden achter een plan om een wereldwijde economische crisis te voorkomen.

Maar sedert het presidentschap van Donald Trump en zijn ‘America First’ hebben de Amerikanen hun rol als wereldleider opgegeven. De afgelopen jaren heeft de Amerikaanse regering zich uit tal van internationale organisaties en verdragen teruggetrokken. Ze zijn geen lid meer van de Wereld Gezondgeidsorganisatie (WHO), is het handelsverdrag met China opgezegd en is het nucleaire akkoord met Iran door de shredder gegaan. Ook heeft Amerika zich teruggetrokken uit het klimaatakkoord van Parijs en tegelijk is er een Space Act geformuleerd die het land impliciet de eigenaar waant van alle grondstoffen in de ruimte. Het is duidelijk waarom de Verenigde Staten bijna geen vrienden meer over heeft. Opmerkelijk, want ze zullen deze binnenkort heel hard nodig hebben. Namelijk wanneer het Coronavirus het land, haar economie en inwoners ongenadig hard treft. Want waarom zouden andere landen de VS nog helpen, als gebleken is dat het land en haar leiders niet te vertrouwen zijn. En afzijdig bleven toen de crisis elders uitbrak. En zij met een beschuldigende vinger naar China en Europa wezen.

En mocht Trump, wellicht door eigen belang gedreven, de rol van wereldleider weer proberen op te pakken, waarom zou de wereld dan volgen? Wie wil een leider volgen met het motto: “Ik eerst”?

Vacuüm van leiderschap nog niet ingevuld

Het vacuüm dat de VS heeft achtergelaten op het gebied van wereldleiderschap en als rentmeester van vrijheid en vrede, is tot op heden nog door niemand opgeeist, laat staan opgevuld. Integendeel. Polarisatie, toenemend wantrouwen, vreemdelingenhaat, isolationisme en gesloten grenzen kenmerken het grote wantrouwen van het internationale systeem en onze samenlevingen. Zonder vertrouwen en mondiale solidariteit kunnen we het Coronavirus en elke andere aanstaande crises niet oplossen, noch voorkomen. Een herhaling van de geschiedenis lijkt ook nu weer onvermijdelijk, ongeacht de enorme prijs die we nu in mensenlevens en keiharde pegels betalen.

Maar elke crisis is ook een ongekende kans en de coronacrisis is een hartelijke uitnodiging aan onze leiders en onszelf om de mensheid en de planeet te helpen bij de grootste epidemie; namelijk die van wereldwijde verdeeldheid en ongelijkheid.

De huidige coronacrisis en de aanstaande economische recessie zijn een gouden kans voor de EU om de steun die de afgelopen jaren verloren is gegaan, weer terug te winnen.

Als de Engelsen verstandig zijn sturen ze Johnsen en zijn kabinet direct naar huis om samen met Europa en de rest van de wereld te doen dat onvermijdelijk is. Namelijk samenwerken, in radicale afhankelijkheid. In het belang van de mensheid en al het overige dat op onze planeet leeft. Of voor datgene dat op een andere manier cruciaal voor ons ecosysteem en voortbestaan is. Laat Europa het voortouw nemen en de coronavirus en de aanstaande economische recessie gebruiken om het machtsvacuüm in de wereld op te vullen. Door weer en meer bewust te gaan leiden.

De huidige coronacrisis en de aanstaande economische recessie zijn een gouden kans voor de EU om de steun die de afgelopen jaren is afgebrokkeld, weer terug te winnen.

Zoals Europa dat eerder heeft gedaan, maar dan deze keer in het belang van de wereld. Laten we nog meer geld, medisch personeel en apparatuur sturen naar de zwaarst getroffen gebieden en samenlevingen, inclusief de vluchtelingenkampen over de hele wereld.

Laten we nog meer onze kennis en data delen met hen die dit het meeste nodig hebben. Omdat dit het Europese ideaal en onze menselijkheid beter bewijst dan welke mooie toespraak of verhaal dan ook.

Als we daarentegen in de crisis en onze eigen klaagzang verdrinken en dagelijks blijven kijken naar repeterende nieuwsuitzendingen, dan weten we wat er vandaag is gebeurd, maar begrijpen we niet wat er elke dag en morgen gebeurt. Met het risico dat de avondklok snel wordt overstemd door de klokken van het ‘aangekondigde einde’.

In het huidige moment en vooral in de aanstaande economische recessie, vindt de echte strijd plaats in onszelf. Als wij het virus van verdeeldheid en wantrouwen verder blijven voeden, overwint dit virus onze menselijkheid en daarmee onszelf. Bij elke ruzie, bij elk conflict verdubbelt het virus van onbegrip, wantrouwen en haat en rest ons alleen nog eindeloze angst en chaos.

Als we echter de wezenlijke en meest gevaarlijke virussen kunnen neutraliseren en zelfs kunnen  voorkomen, dan is het niet alleen een overwinning op deze virussen, maar ook de beste kuur tegen alles dat nog komen gaat.

Zo zal de aanstaande economische recessie een zegen voor de mensheid blijken te zijn. Natuurlijk, niet voor al die goedwillende ondernemers die hun bedrijf ten onder zien gaan. Of voor alleenstaande moeders die in armoede hun kinderen moeten opvoeden.

Maar een economische recessie en een klimaatcrisis zijn wel een zegen voor de mensheid. Het biedt een kans om te stoppen met datgene dat schadelijk is voor het geheel, om zo opnieuw te beginnen. Zodat we onze menselijkheid maximaal kunnen blijven mobiliseren en benutten om anderen te helpen. Niet alleen in tijden van crisis, zoals we nu doen, maar gewoon altijd. Omdat het leuk en logisch is. En vooral omdat we mensen zijn en willen blijven. Geen homo economicus, maar een homo verus; een waarachtig mens.

De oproep van de overheid op onze saamhorigheid en menselijkheid heeft de deur wagenwijd geopend naar een nieuw tijdperk. Een nieuwe renaissance, waarbinnen we beter samen leven en samenleven. Beter samen werken en samenwerken. Binnen de grenzen van de planeet.

In het algemeen belang en meer vanuit de bedoeling dan vanuit het doel. Once Upon A Future…

https://youtu.be/RQBjAu8iC1s